زبان روسی (به روسی: русский язык، تلفظ: روسکیی ییزیک) پرگویش‌ترین زبان اروپا و هشتمین زبان پرگوینده در جهان است که در بخش‌های عظیمی از اوراسیا گفتگو می‌شود. روسی جزو زبان‌های اسلاوی به‌شمار می‌آید و با خط سیریلیک نوشته و خوانده می‌شود.
روسی زبان مادری حدود ۱۴۵ میلیون نفر است و ۱۱۰ میلیون نفر آن را به عنوان زبان دوم می‌دانند. روسی زبان رسمی فدراسیون روسیه و یکی از زبان‌های رسمی کشورهای بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و جمهوری خودمختار کریمه و نیز یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل متحد است. همچنین این زبان به صورت گسترده در کشورهای اوکراین، گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، تاجیکستان،ازبکستان، ترکمنستان و اسرائیل تکلم می‌شود.
ادبیات روسی بسیار غنی بوده و دارای نویسندگان بزرگی چون لئو تولستوی، فیودور داستایفسکی، آنتون چخوف، الکساندر پوشکین،میخائیل لرمونتوف، ماکسیم گورکی، نیکلای گوگول و ولادیمیر ناباکوف می‌باشد.
امروزه در کشور هایی مانند ایران، عراق، سوریه، افغانستان، اقلیم کردستان عراق، چین و بسیاری دیگر از کشور ها به علت مراودات با روسیه زبان روسی به عنوان یکی از پرطرفدارترین زبان ها مطرح گردیده است.
زبان روسی از شاخه اسلاوی زبان‌های هندواروپایی است. زبان‌های اسلاوی بیشتر از دیگر زبان‌های هندواروپایی، به زبان‌های بالتیکی نزدیک هستند. زبان اولیه اسلاوی در تاریخ طولانی خود، به‌ویژه در سده‌های ۴ تا ۶ میلادی دچار دگرگونی زیادی شد. از سدهٔ ششم بود که زبان‌های جداگانه اسلاوی پدید آمدند. زبان روسی باستانی نیای زبان‌های روسی و بلاروسی و اوکراینی معاصر بود. شاخه شاخه شدن روسی باستان و پدید آمدن این زبان‌ها در سدهٔ ۱۶ رخ داد.
ساختار گرامری زبان روسی
زبان روسی از نظر ساختار گرامری دارای تشابهاتی با زبان‌های اروپای شرقی و زبان آلمانی است. برخی از مهمترین خصوصیات این گرامری این زبان عبارتند از:
جنسیت اسامی نقش مهمی در زبان روسی ایفا می‌کند. دانستن جنسیت اسامی از این نظر مهم است که این موضوع بر روی صفت‌ها، ضمایر و حالت گذشته افعال تأثیر می‌گذارد. می‌توان گفت ساختن حتی یک عبارت ساده هم در زبان روسی بدون دانستن جنسیت اسامی غیرممکن است.
در زبان روسی هر اسم می‌تواند یکی از سه جنسیت زیر را داشته باشد:
جنسیت اسامی در زبان روسی از پاره‌ای قواعد تبعیت می‌کند. این قواعد در بیشتر موارد (اما نه همیشه) صادقند. اگر اسم به حیوان یا انسان اشاره کند، اسامی اشاره کننده به فرد یا حیوان مذکر، از نظر گرامری هم مذکر خواهد بود و برای مؤنث‌ها برعکس. اسامی خنثی هم به اشیا یا مفاهیم انتزاعی اشاره می‌کنند. تنها دسته کوچکی از جانداران از نظر گرامری اسم خنثی دارند.
البته تعداد زیادی از اشیاء و اسامی غیر زنده هم مذکر یا مؤنث هستند. جنسیت این اسامی از قاعده‌ای تبعیت نمی‌کند و رابطه‌ای با معنای آن‌ها ندارد. طبقه‌بندی اسامی غیر زنده به مذکر و مؤنث از طریق حروف آخر آن‌ها قابل شناسایی است. در واقع جنسیت بیشتر اسامی در زبان روسی را می‌توان از طریق آخرین حروف شناسایی کرد. تعدادی قواعد ساده برای شناسایی جنسیت اسامی وجود دارد. این قواعد برای نوآموزان کافی خواهد بود البته به یاد داشته باشید که از این طریق نمی‌توان جنسیت تمام اسامی روسی را شناسایی کرد.
زبان روسی هم مانند بیشتر زبان‌های اسلاوی حالت محور است. این یعنی در این زبان به جای جایگاه اسم، حالت یا پادژ (Падеж) آن نقش اسم در جمله را مشخص می‌کند. زبان روسی دارای شش حالت متفاوت برای اسامی است:
Студент говорит (دانش آموز صحبت می‌کند)
در جمله بالا دانش آموز فاعل جمله به حساب می‌آید.
Студент читает книгу (دانش آموز کتاب می‌خواند)
در این جمله کتاب مفعول مستقیم جمله است. برای درک بهتر مفعول مستقیم بهتر است مفعول غیر مستقیم را هم بشناسید.
Студент пишет письмо сестре (دانش آموز نامه‌ای به خواهر می‌نویسد)
در این جمله ما دو مفعول داریم: نامه و خواهر. نامه مفعول مستقیم جمله و خواهر مفعول غیر مستقیم جمله خواهد بود. البته یک جمله می‌تواند تنها دارای یک مفعول غیر مستقیم هم باشد. در رابطه با روش شناسایی مفعول مستقیم و غیر مستقیم بعداً بیشتر صحبت خواهیم کرد.
Работа студента очень интересна. (کار دانش آموز بسیار جالب است)
در جمله بالا کار متعلق به دانش آموز است پس واژه کار در حالت مالکی قرار خواهد گرفت.
Студент пишет ручкой (دانش آموز با یک مداد می‌نویسد)
در جمله بالا مداد در حالت ابزاریست چراکه از آن به عنوان یک ابزار استفاده شده.
Студент живёт в Москве (دانش آموز در مسکو زندگی می‌کند)
در جمله بالا واژه مسکو (Москве) به همراه حرف اضافه в مجموعاً حالت حرف اضافه را ایجاد می‌کنند.
۱. گویش های جنوبی روسی ( گویش‌های جنوبی روسی طیفی از لهجه ها، گویش های بهم پیوسته زبان روسی است که در مناطق جنوب غرب کشور روسیه رایج است.این گویش ها که در مناطقی مانند تولا، کاگولا، کورسک، ریازان رواج دارد تفاوت های عمده ای با زبان روسی رسمی داشته و تا اندازه ای به گویش های زبان اوکراینی نزدیک است)
۲. گویش مسکویی و گویش‌های روسی مرکزی (گویش‌های روسی مرکزی شماری از گویش های روسی هستند که امروزه توسط جمعیت اندکی بدان ها تکلم می شود. این گویش ها در اصل مربوط به مناطق شمالی روسیه بودند و در این گویش ها تاثیرات گویش‌های جنوبی روسی نیز مشاهده می شود.زبان روسی استاندارد در ابتدا از همین دسته گویش ها بود)
۳. گویش‌های شمالی روسی (گویش‌های شمالی روسی شماری از گویش های مرتبط با زبان روسی هستند که در مناطقی از کشور روسیه و نیز بخشهایی از کشور فنلاند بدانها تکلم می شود.گویش های متعددی در این گروه قرار دارند و با سایر گویش های زبان روسی نیز نزدیک و مرتبط می باشند)
۱. گویش پوموری (گویش پوموری گویشی از زبان روسی و مرتبط با گویش‌های شمالی روسی است که در شمال کشور روسیه مردم پومور بدان صحبت می کنند. این زبان که دارای وامواژه های متععدی از زبان های اورالی نیز می باشد مورد تحقیق و مطالعه نیز قرار گرفته است.دارای ادبیات مکتوب می باشد.از شاعران و نویسندگان پوموری می توان به بوریس شرگین و نیکلای کولیف و نیز استپان پیساکوف اشاره نمود)
۲. روسی دوخوبوری
۳. زبان گوریون
۴. زبان دون گوساک
۱. گویش‌های روسی مرکزی (گویش‌های روسی مرکزی شماری از گویش های روسی هستند که امروزه توسط جمعیت اندکی بدان ها تکلم می شود. این گویش ها در اصل مربوط به مناطق شمالی روسیه بودند و در این گویش ها تاثیرات گویش‌های جنوبی روسی نیز مشاهده می شود. زبان روسی استاندارد در ابتدا از همین دسته گویش ها بود)
جمع آوری: مرکز آموزش زبان روسی ایران روس: ۶۶۵۳۲۳۰۰ – ۰۹۳۵۴۸۱۲۸۰۰
منابع:
۴. مرکز آموزش زبان دانش پژوهان پردیس شریف
زبان روسی, گویش های زبان روسی, زبان روسی , Nominative , پادژهای روسی , جنس اسامی روسی , روسی , زبان روسی در ایران, زبان روسی تهران , یادگیری زبان روسی , گویش های روسی , زبان روسی استاندارد , زبان روسی مسکو , زبان روسی دانشگاه , روسی در سفر , ادبیات روسی , русский язык , روسکیی ییزیک , آموزش زبان روسی
